Deze vraag wordt vaak gesteld door zowel lesgevers als studenten(verenigingen). Het antwoord hierop is echter niet zwart-wit. Zo moet er in de eerste plaats rekening worden gehouden met het Onderwijs- en Examenreglement, maar ook met het auteursrecht en de privacywetgeving.

Lesopnames: wat mag en wat mag niet?

Het delen van lesopnames mag enkel door de verantwoordelijk lesgever. De basis hiervoor is artikel 47§5 van het Onderwijs- en Examenreglement:

§5. Het zonder toestemming via geluids- en/of beeldopnames opnemen van onderwijsactiviteiten (incl. niet-periodegebonden evaluatie en incl. feedback) en geprojecteerd lesmateriaal is niet toegelaten en wordt als het storen van onderwijsactiviteiten beschouwd. De opname kan bovendien niet worden aangewend als bewijsmateriaal in een administratieve of gerechtelijke procedure en dient ook op eerste verzoek te worden vernietigd.

Studenten kunnen aan de betrokken lesgever de toestemming vragen om onderwijsactiviteiten en lesmateriaal via geluids- en/ of beeldopnames te registreren. Zij vermelden daarbij duidelijk wat, hoe, wanneer, en met welk doel zal worden opgenomen. Het opgenomen materiaal mag niet worden gebruikt voor andere doeleinden dan datgene waarvoor de betrokken lesgever toestemming heeft verleend.

Dit artikel is duidelijk: als student mag je geen onderwijsactiviteiten (beeld- en/of geluidsopnames) opnemen en delen tenzij je hiervoor de expliciete toestemming van de lesgever hebt en enkel indien je hiervoor een concreet doel hebt opgegeven. De opname mag bij toestemming ook enkel voor het opgegeven doel gebruikt worden.

De lesgever mag de lessen wel (altijd) opnemen. Ook dit is opgenomen in hetzelfde artikel 47§5 van het Onderwijs- en Examenreglement: De UGent behoudt zich het recht voor om, ter uitvoering van de onderwijsopdracht van de UGent in het algemeen belang, lessen op te nemen en later of gelijktijdig via de elektronische leeromgeving aan studenten en het onderwijspersoneel voor educatieve doeleinden ter beschikking te stellen en te hergebruiken, mits de studenten die aan de lessen deelnemen hiervan bij de aanvang van de lessen op de hoogte worden gebracht. Studenten die aan deze lessen deelnemen, kunnen daarbij worden geportretteerd voor opnames en verspreiding binnen het elektronisch leerplatform, wanneer zij in beeld zouden komen. De lesgever moet de studenten er bij aanvang van de les aan herinneren dat de les gestreamd en opgenomen wordt zodat studenten die niet in beeld wensen te komen een plaats buiten beeld kunnen zoeken.

In code groen hebben de lesgevers de autonomie om al dan niet voor streaming en opname van hun onderwijsactiviteiten te kiezen. In leslokalen waar vaste opnameapparatuur is voorzien, wordt opnemen van lessen wel aanbevolen met dien verstande dat een uitzondering mogelijk is in samenspraak met de betrokken opleidingscommissie.

In leslokalen zonder vaste opname-apparatuur kunnen lesgevers, waar mogelijk, de lessen met de mobiele opnamesets opnemen.

Lesmateriaal (cursusmateriaal, slides, examenvragen): wat mag en wat mag niet?

Ook hier vormt het Onderwijs- en Examenreglement de basis met artikel 47§6:

§6. Het is tevens niet toegelaten voor studenten om zonder toestemming van de bevoegde lesgever en desgevallend de auteur tegen betaling en/of met winstoogmerk geluids- en/of beeldopnames en alle vormen van cursus- en examenmateriaal (syllabi, oefeningen, presentaties, examenvragen, lesnotities, lesopnames etc.) te verspreiden en vermenigvuldigen. Dit kan aanleiding geven tot het instellen van een tuchtprocedure tegen de betrokken student(en) overeenkomstig het Tuchtreglement voor Studenten.

Hiermee wordt concreet bedoeld dat een student geen bestaand cursus- en examenmateriaal van een vak te koop mag aanbieden op platformen als bijvoorbeeld Stuvia of Studocu. Het verkopen van dergelijk materiaal kan aanleiding geven tot een tuchtprocedure. Ook als je als student zelf notities toevoegt aan bestaand materiaal blijft het strafbaar, niet alleen omdat het OER het verbiedt maar ook omdat het om auteursrechtelijk beschermd en privémateriaal van de docent gaat. Examenvragen zijn bijna altijd auteursrechtelijk beschermd (ze komen uit het brein van de docent en dus is de docent de auteur en originele bedenker) en mogen niet gedeeld of verkocht worden tenzij de examinator hier de expliciete goedkeuring voor geeft.

Eigen, persoonlijke lesnotities en samenvattingen kosteloos met elkaar delen kan en mag onderling (bv. bij ziekte medestudent) op voorwaarde dat je de samenvattingen zelf maakt (zelf geschreven notities, eigen woorden) waar geen herkenbare verwijzingen naar het origineel werk van de lesgever inzitten. Studentenverenigingen die een gesloten platform hebben, kunnen -met goedkeuring van de docenten- aan hun studenten de kans geven om ook daar lesnotities en eigen samenvattingen kosteloos te delen met elkaar. Als de lesgever akkoord is dat een studentenvereniging de syllabus verkoopt om zo wat geld in de lade van de studentenvereniging te brengen.

Wie contacteren bij vragen en problemen?

Specifieke vragen over het delen van les- en leermateriaal: Nathalie Depoorter, institutioneel ombudspersoon

Vragen over Onderwijs- en Examenreglement: Steven Bosmans, beleidsmedewerker DOWA

Vragen over privacy en GDPR: Hanne Elsen, Data Protection Officer