Dit airco-effect is van groot belang in de strijd tegen het opwarmende klimaat.

Op een warme zomerdag voelen bossen veel koeler aan dan hun omgeving, maar het exacte verschil in elk bos was tot nu toe een groot vraagteken. Een internationaal team van ecologen, geleid door doctoraatsstudent Stef Haesen en professor Koenraad Van Meerbeek van KU Leuven, heeft hier verandering in gebracht. Onze faculteit werkte mee aan dit onderzoek.

Netwerk van weerstations in onze bossen

Dankzij een netwerk van meer dan 1200 kleine weerstations, verspreid over alle Europese bossen, konden de onderzoekers een gedetailleerde klimaatkaart opmaken die het temperatuurverschil weergeeft tussen het bos en zijn omgeving.

“Het netwerk van sensoren in bossen is enig in zijn soort”, legt Stef Haesen uit. “Zo konden we de werkelijke temperatuur registreren onder het bladerdak van grote én kleine bossen. Die informatie is cruciaal om de impact van klimaatverandering op en in bossen te analyseren.”

Het bladerdak als isolatie

De resultaten tonen aan dat de maximale zomertemperaturen in bossen gemiddeld 2°C kouder zijn dan hun omgeving, maar het verschil kan oplopen tot 10 graden. In de winter zijn bossen dan weer gemiddeld 2°C warmer met uitschieters tot 12 graden.

“De bladeren en de takken van de bomen vormen een isolatielaag boven het bos. Bovendien zorgt de fotosynthese in bladeren voor verdamping van water, waardoor warmte van de omgeving wordt onttrokken en bossen koeler zijn in de zomer”, legt professor Van Meerbeek uit. “Dit airco-effect kan hittegolven afzwakken en wordt steeds belangrijker in het opwarmende klimaat.”

Impact klimaatopwarming op en in bossen

“Dit is een wetenschappelijke én technische doorbraak die er ongetwijfeld voor zal zorgen dat onze voorspellingen van de verspreiding van planten en dieren accurater zullen worden,” aldus Haesen.

Het onderzoek bracht grote verschillen binnen en tussen bossen aan het licht. Geen twee bossen zijn hetzelfde. De verschillen in de dichtheid van het bladerdak, boomsoortensamenstelling en de topografie hebben een grote invloed op de bostemperatuur.

“Als we willen weten waarom een type bos op een bepaalde locatie voorkomt, hebben we informatie nodig van binnenin het bos. Met deze informatie kunnen we het bosmicroklimaat ook gaan sturen, zodat boomzaailingen de droogte en opwarming kunnen weerstaan en kunnen opgroeien tot de bossen van morgen,” aldus professor Pieter De Frenne van UGent.

“Deze unieke database en samenwerking zet Vlaanderen op de kaart als wereldleider in het microklimaatonderzoek, een uitermate belangrijke discipline in het licht van klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis,” vult postdoctoraal onderzoeker Jonas Lembrechts van de UAntwerpen aan.

De gedetailleerde voorspellingen van de temperatuur in alle Europese bossen onthullen het airco-effect. Links is een bestaande temperatuurdataset, gebaseerd op officiële weerstations, te zien. Rechts wordt de nieuwe kaart getoond. De nieuwe kaart is niet alleen veel gedetailleerder maar toont ook mooi het airco-effect van het Meerdaalwoud, nabij Leuven.

Meer informatie

Het artikel “ForestTemp – sub-canopy microclimate temperatures of European forests” is verschenen in Global Change Biology en werd gefinancierd door KU Leuven, de Europese Onderzoeksraad (ERC) en het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) van de Vlaamse Overheid.

Contact

• Professor Pieter De Frenne, Forest & Nature lab, Universiteit Gent
• Stef Haesen, Afdeling Bos, Natuur en Landschap, KU Leuven
• Professor Koenraad Van Meerbeek, Afdeling Bos, Natuur en Landschap, KU Leuven
• Dr. Jonas Lembrechts, Onderzoekscentrum Plants and Ecosystems, Universiteit Antwerpen